12 маусым: Дүниежүзілік балалар еңбегімен күрес күні

Жыл сайын 12 маусымда Халықаралық еңбек ұйымының бастамасымен 2002 жылдан бастап Дүниежүзілік еңбек күні аталып өтеді.

Халықаралық науқанның мақсаты - халықаралық қоғамдастықтың назарын балалар еңбегінің проблемаларына және оның құлдық, қауіпті жұмыс, балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне аударуға тырысу.

2000 жылғы 14 желтоқсанда Қазақстан Халықаралық еңбек ұйымының Бас конференциясының 1973 жылғы 26 маусымда 58-сессиясында Женевада қабылданған жұмысқа қабылдауға арналған ең төменгі жас туралы конвенцияны («138 конвенция») ратификациялады.

2002 жылғы 26 желтоқсанда Қазақстан Халықаралық еңбек ұйымының Бас конференциясының 1999 жылғы 17 маусымда 87-сессиясында Женевада қабылданған Балалар еңбегінің ең нашар түрлерін жоюға және шұғыл шаралар туралы конвенцияны («182 конвенция») ратификациялады.

Қазақстан Республикасында еңбек заңнамасының негізгі қағидаттарының бірі - Қазақстан Республикасында кемсітушілікке, мәжбүрлі еңбекке және балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тыйым салу (Еңбек кодексінің 4-бабы).

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде еңбек шартын жасасуға рұқсат етілген жас анықталған. Он сегіз жасқа толмаған жұмысшылардың еңбегін пайдалануға тыйым салатын, ауылшаруашылық өндірісі қамтамасыз етілетін, кәмелетке толмағандардың еңбегі жиі қолданылатын жұмыс орындарының тізімі бекітілді.

Кәмелетке толмағандарға денсаулығына зиян тигізбейтін және оқу процесін бұзбайтын, еңбек келісім-шартын жасасқан жағдайда, мектептен бос уақытында жұмыс істеуге рұқсат етіледі.

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде еңбек шартын жасасуға рұқсат етілген жас анықталған. Он сегіз жасқа толмаған жұмысшылардың еңбегін пайдалануға тыйым салатын, ауылшаруашылық өндірісі қамтамасыз етілетін, кәмелетке толмағандардың еңбегі жиі қолданылатын жұмыс орындарының тізімі бекітілді.

Кәмелетке толмағандарға денсаулығына зиян тигізбейтін және оқу процесін бұзбайтын, еңбек келісім-шартын жасасқан жағдайда, мектептен бос уақытында жұмыс істеуге рұқсат етіледі.

Еңбек шарты 14 жастан асқан кәмелетке толмаған, сондай-ақ ата-анасымен, қамқоршысымен, қорғаншысымен немесе асырап алушымен жасалады.

Сонымен бірге, он сегіз жасқа толмаған жұмысшылар үшін қысқартылған жұмыс уақыты белгіленеді: он төрт жастан он алты жасқа дейін - аптасына 24 сағаттан, он алтыдан он сегіз жасқа дейін - аптасына 36 сағаттан аспайды.

Сонымен бірге мемлекет кәмелетке толмағандардың жұмысына заңнамалық талаптарды белгілеп, олардың сақталуын бақылауды жүзеге асырады.

Қазақстан заңнамасында балаларды балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тарту үшін қылмыстық және әкімшілік жауапкершілік қарастырылған.